ankakh.com
-Ինչպե՞ս եք
գնահատում կառավարության
գործունեությունը:
-Կառավարության գործունեությունը պետք է դիտարկել քաղաքական հարթության
տեսանկյունից: Հայաստանի ցանկացած կառավարություն հաջողության կարող է
հասնել երկու դեպքում. ա) եթե երկրի ներսում ներքաղաքական գործընթացներն
ընթանում են ժողովրդավարության շրջանակներում, այսինքն` տեղի են ունենում
ազատ, արդար ընտրություններ և բ) եթե լուծվի ԼՂՀ հիմնախնդիրն ու
հարևանների հետ նորմալ հարաբերություններ լինեն: Այլ պայմաններում չի
կարելի հայկական հրաշք սպասել:
-Իսկ, եթե
նայենք տնտեսական
բարեփոխումների տեսանկյունի՞ց:
-Տնտեսական բարեփոխումները պետք է դիտարկել պարզ, մարդկային
դատողությունների շրջանակներում, այսինքն` նայենք գոյատևման խնդիրները:
Եթե կոռուպցիայի դեմ պայքար մղվի, ապա կենսաթոշակներն ու նպաստները 2-3
անգամ կաճեն. Համաշխարհային բանկի տվյալներով` Հայաստանում տարեկան 3
միլիարդ դոլար ստվերային շրջանառություն կա:
Այսինքն` այս միջոցները կարող էին հարստացնել ՀՀ բյուջեն կրկնակի
անգամ, որից ժողովրդի կենսամակարդակը կրկնակի կբարձրանար: Միջին թոշակն
այսօր 25-30 հազար դրամ է, իսկ մենք ունենք 530 հազար թոշակառու: Կարո՞ղ
են, արդյոք, նրանք այդ գումարով վճարել կոմունալ ծախսերը, սնունդ և
հագուստ գնել: Իհարկե՝ ոչ:
Նվազագույն զամբյուղի համար պահաջնվում է մոտ 75 հազար դրամ: Տնտեսական
բարեփոխումները սոցիալական բնագավառում ոչնչի չեն բերում: Օրինակ` այս
տարի թոշակները ավելացրին 2500 դրամով, իսկ ապրիլի 1-ից սպասվում են գազի
սակագնի նոր թանկացումներ, իսկ հարցի պատասխանը, թե դա ինչ չափով է
փոխհատուցում թանկացումը, պարզ է:
-Ի՞նչ չափով
է դա
անդրադառնում Հայաստանի
տնտեսության վրա:
-Երկրի համար ամենավտանգավորն այն է, որ հարուստներն ավելի են
հարստանում, աղքատները ՝ ավելի աղքատանում: Կա այսպիսի մի
արտահայտություն. հայրենիքը աղքատներինն է, պետությունը՝ հարուստներինը,
այսինքն` պետության բարիքներից օգտվում են հարուստները, իսկ աղքատները, եթե
հարկ է լինում, զոհում են իրենց կյանքը հանուն հայրենիքի:
Հայաստանի լրջագույն խնդիրը աղքատությունն է: Պաշտոնական տվյալներով`
Հայաստանի քաղաքացիների յուրաքանչյուր 5-րդն աղքատ է: Հայաստանում մեկ
միլիոն աղքատ և ծայրահեղ աղքատ կա: Իմ դիտարկմամբ՝ մարդկանց ամենամեծ
դժգոհությունն այն է, որ անարժան մարդիկ ամեն օր նոր դղյակ են կառուցում:
Մի քանի հարուստ ընտանիքներ կան, որոնք տնօրինում են Հայաստանի
հարստությունը, իսկ նրանց շպրտած աղբով ահագին մարդիկ իրենց գոյությունը
պահպանում են: Նիրհող պատերազմի վիճակում գտնվող երկրի համար սա համարում
եմ ամենավտանգավոր խնդիրը:
-Ձեր կարծիքով`
կառավարությունը, գնալով
բարեփոխումների, չի՞
գիտակցում խնդիրը,
թե՞ զբաղված
է իմիտացիայով:
-Գործող խորհրդարանում մեծամասնություն են կազմում այն անձինք, որոնք
ունեն տնտեսական հսկայական լծակներ, և ստվերը խորհրդարանականների ձեռքում
է: Հո ստվերը լուսնի վրա չի՞: Կարո՞ղ է արդյոք կառավարությունը պայքարել
այն ստվերի դեմ, որը ձևավորվում է այդ ստվերը ներկայացնող պատգամավորների
կողմից: Իհարկե, չի կարող:
Այդ նույն ստվերի ներկայացուցիչները կտապալեն գործող վարչապետին ու նրա
կառավարությունը: Դրա համար քաղաքական ռեֆորմներ պետք է իրականացվեն,
որպեսզի խորհրդարանում լինեն բացառապես քաղաքական գործիչներ, ոչ թե բիզնես
շահեր: Եթե կիրառվի ՀՀ Սահմանադրությամբ սահմանված դրույթը, որ
պատգամավորը իրավունք չունի զբաղվելու ձեռնարկատիրական գործունեությամբ,
ապա Հայաստանում հեղափոխություն տեղի կունենա:
Ոչ ոքի համար էլ գաղտնիք չէ, որ այդ բոլոր բիզնեսները ձևակերպված են
զոքանչ-աներների անուններով: Դրա դեմ պայքարը նման է հողմաղացների դեմ
պայքարին: Նրանք, ովքեր մինչև 2005 թ. այս կամ այն ձևով կապված են եղել
բիզնեսի հետ, չպետք է իրավունք ունենան պատգամավոր ընտրվելու, որովհետև
նրանք իրենց մանդատներն օգտագործում են «կրիշա» ստեղծելու համար:
-Ինչքանո՞վ է
ճիշտ ծախսվում
Հայաստանի բյուջեն:
-Վերահսկիչ պալատի (ՎՊ) ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ
բյուջեն թալանվում է, և կան որոշ սակավամիտ ու գող նախարարներ, որոնց
ԱԺ-ից միանգամից պետք է տանել մեկուսարան:
Պետական բյուջեն չափազանց անարդյունավետ է օգտագործվում, տենդերները
բաշխվում են ծանոթ-բարեկամների կամ նրանց հետ փայ մտնելու սկզբունքով:
Պատկերավոր ասած՝ բյուջեն հոշոտվում է երկու եղանակով. ա) անարդյունավետ
ծախսեր, թալան, գողություն և բ) մրցույթներից, այսպես կոչված, «ատկատների»
ստացման ձևով (ատկատը տենդերի գումարից 10 տոկոս գլխագնի վճարումն է):
Պարզ է, որ մարդը 10 տոկոս վճարելուց հետո անորակ շինարարություն պիտի
անի, իսկ մի 5 տարի հետո էլ շենքը կփլվի, ու այն վերականգնելու համար
նորից բյուջեից փող պիտի դնեն, որ սարքեն:
-Բայց չէ՞
որ ՎՊ-ն
կոչված է
«իրենք իրենց»
ստուգելու գործառույթին,
և այս
կամ այն
մարմիններում հայտնաբերված
չարաշահումները «վերևից»
իջեցված հրամանով
են արվում:
-ԱԺ-ն ունի ուղղակի վերահսկողություն ՎՊ-ի նկատմաբ: Երկրներ կան, որտեղ
ԱԺ-ն ՎՊ-ից անջատված է հենց այդ նպատակով, որպեսզի քաղաքական պատվեր
չլինի: Բայց Հայաստանը այլ ճանապարհով է գնացել:
Դրա համար կան լրագրողներ, որպեսզի բարձրաձայնեն, որ ՎՊ-ն իքս
չինովնիկին ստուգել է` քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով: Սա
քաղաքացիական հասարակության խնդիրն է: Աշխարհի ամենազարգացած երկներում
կոռուպցիա կա: Այն ստեղծվել է մարդկության սկզբնավորումից սկսած ու
կավարտվի մարդկության վերջի հետ: Ուղղակի խոսքը չափի ու տակտի մասին է:
-Ինչո՞ւ, ձեր
կարծիքով, չե՞նք
կարողանում «նորմալ»
պետություն կառուցել,
ո՞րն է
հայության ֆենոմենը:
-Իմ գնահատականով հայության գերխնդիրը ձևակերպված չէ: Պետք է ինքներս
մեզ հարցնենք` արդյոք մեր խնդիրը սահմանափակվում է ներկայիս Հայաստանի 29. 8
հազար քառակուսի մետր տարածքո՞վ, թե ՞ հայությունը համահայկական խնդիրներ
ունի: Ուրիշ խոսքով՝ հայրենիքի խնդիրներից բացի, կա՞ արդյոք համահայկական
խնդիր, կամ ավելի ճիշտ ՝ գոյություն ունի՞ հայկական հարց, թե՞ ոչ:
Սա է գերխնդիրը, և հայակենտրոն քաղաքականություն վարելու խնդիր այսօրվա
Հայաստանի քաղաքական օրակարգում չի քննարկվում: Այսօր քննարկվում է այն,
թե իքս կուսակցության ղեկավարն ինչ արտահայտություն է արել իգրեկ
կուսակցության մասին, և նա էլ իր հերթին ինչ գնահատական է տվել դրան:
Այդ ամենի մեջ բացասական դեր ունեն լրագրողները, որոնք, սենսացիա փնտրելու
մոլուցքով տարված, տարածում են դրանք: Սա ես համարում եմ քաղաքական
կաթվածահարության ցուցանիշներից մեկը:
Ես հարց եմ տալիս, թե ինչո՞ւ, օրինակ, չի կարող գոյություն ունենալ մի
կառույց, որը կստեղծի Արևմտահայերի երրորդ համագումարը, և որը կզբաղվի
արևմտահայերի խնդիրներով: Հենց Արևմտահայերի երրրոդ համագումարը պիտի
Թուրքիային պահանջներ ներկայացնի, ոչ թե ՀՀ-ն:
Մի գաղափար ասեմ. Թուրքիայի հայ քաղաքացիները, որոնք բռնի արտաքսվել են
իրենց երկրից, Վանում, Ղարսում և այլուր ինչ-որ տներ են ունեցել, որոնց
փաստաթղթերը կան: Այդ մարդիկ հանկարծ որոշում են, որ գալիս են իրենց տուն:
Մարդը, որը տուն է ունեցել այժմյան Թուրքիայի տարածքում, չի վաճառել իր
տունը, ու որոշում է, որ գալու է իր տուն: Ու այդպես եթե անեն 1.5 մլն-ի
ժառանգորդները, Թուրքիան մեծ խնդրի առաջ կկանգնի: Դա հողի խնդիր չէ, այլ
տան, որը հետագայում ինչի ասես, որ չի հանգեցնի: Այս նախաձեռնությունը պիտի
ձեռնարկեն Սփյուռքի մեր հայրենակիցները, որովհետև հենց նրանք են այդ 1.5
մլն-ի ժառանգները: Նրանք պետք է իրենց հայրենիքին տեր կանգնելու կառույցը
ստեղծեն:
|